متاستاز مغز چگونه اتفاق می افتد؟

متاستاز مغز زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی که در دیگر اندام های بدن حضور دارند از محل اصلی خود به مغز منتقل شوند. در واقع خود کلمه متاستاز در سرطان به این معناست که توده سلولی که رشد کرده و باعث سرطان شده از جای خود حرکت کند و همراه خون به سایر اندام ها و قسمت های بدن برود.

هر نوع سرطانی می تواند به مغز منتقل شده و ایجاد تومور کند، اما احتمالاً ایجاد متاستاز مغز در سرطان ریه، پستان، روده بزرگ، کلیه و ملانوم بیشتر است. درباره اینکه متاستاز در چه سنی رخ می دهد باید گفت که میانگین سنی آن 64 سال ذکر شده اما به طور کلی این بیماری یا تومورهای ثانویه مغز در 10 تا 30 درصد بزرگسالان مبتلا به سرطان اتفاق می افتد.

با رشد تومورهای متاستاتیک مغز، آنها بر روی بافت مغز فشار آورده و موجب تغییراتی در ناحیه مورد نظر می شوند. متاستاز مغز می تواند علائم و نشانه های بسیاری ایجاد کند. درمان افرادی که سرطان آنها به مغز سرایت کرده است اغلب جراحی، پرتودرمانی یا هر دو این روش ها است.

در برخی موارد، شیمی درمانی و ایمونوتراپی نیز مفید هستند. درمان این بیماری اغلب برای کاهش درد و علائم ناشی از سرطان است.

علائم متاستاز مغز

علائم تومور مغزی بسته به اندازه، تعداد، محل و سرعت رشد تومورها متفاوت است.علائم و نشانه های متاستاز مغز عبارتند از: سردرد، گاهی اوقات با استفراغ یا حالت تهوع، اختلالات ذهنی مانند افزایش مشکلات حافظه، تشنج، سرگیجه. به طور کلی بیماران معمولاً با همه علائم ذکر شده یا بر خی از آنها و همچنین سایر علائم مانند تغییر وضعیت روانی، آتاکسی و اختلالات بینایی روبرو می شوند. با این حال تا 60-75٪ بیماران می توانند تا زمان تشخیص و تصویربرداری بدون علائم بالینی باشند.

علل متاستاز مغز

متاستاز مغز زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی اصلی وارد جریان خون شده یا از سیستم لنفاوی عبور کرده و به مغز رفته و گسترش پیدا کنند (متاستاز می کنند). سرطان متاستاتیک که از محل اصلی خود گسترش می یابد با نام سرطان اولیه شناخته می شود.

به عنوان مثال، سرطانی که از پستان به مغز گسترش یافته است، سرطان متاستاتیک پستان نامیده می شود، نه سرطان مغز. نظریه های زیادی در مورد علت انتشار برخی سرطان ها و رفتن آنها به مغز وجود دارد. متاستازهای مغزی ناشی از سرطان ریه اغلب در اوایل دوره بیماری یافت می شود و آن دسته از متاستاز ها که با تاخیر ایجاد می شوند مربوط به سرطان های پستان می باشند.

عوامل خطر

هر نوع سرطانی می تواند به مغز منتقل شود، اما داشتن یکی از انواع زیر سرطان شما را در معرض افزایش خطر متاستاز مغز قرار می دهد: سرطان ریه،، سرطان پستان، سرطان روده بزرگ، سرطان کلیه، ملانوم. پنج تومور اولیه 80٪ متاستازهای مغزی را تشکیل می دهد. یک مطالعه مبتنی بر جمعیت بر روی 169،444 بیمار مبتلا به سرطان از سال 1973 تا 2001 نشان داد که به طور کلی، 10٪ از بیماران مبتلا به یکی از این پنج مورد اولیه مبتلا به متاستاز مغز هستند.

به طور خاص، 19.9٪ از سرطان های ریه، 6.9٪ از ملانوم، 6.5٪ از سرطان های کلیه، 5.1٪ از سرطان های پستان و 1.8٪ از سرطان های روده بزرگ به مغز منتقل شده و متاستاز ایجاد کرده اند. همچنین داشتن سابقه سرطان خانوادگی یا سرطانی که بهبود پیدا کرده است نیز از عوامل موثر و خطر آفرین در ایجاد این بیماری هستند.

80٪ متاستازها در نیمکره های مغزی، 15٪ محلی در مخچه و 3٪ موضعی در گانگلیون پایه مغز ایجاد می شوند. اغلب این تومورها در قشر خاکستری مغز دیده می شوند. همچنین افرادی که دارای یک بیماری بدخیم هستند و تحت درمان های شیمیایی و سخت قرار می گیرند نیز ممکن است دچار متاستاز مغز شوند.

زیرا داروهای استفاده شده ممکن است سد خونی-مغزی را نفوذ پذیر کند که این امر موجب بروز متاستاز می گردد.

تشخیص متاستاز مغزی

تشخیص متاستاز از چند طریق بافت شناسی، رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی صورت می گیرد. در ادامه به چند روش مهم و رایج برای تشخیص این بیماری اشار می شود :

سی تی اسکن: این روش تشخیصی یک از مهمترین روش هایی است که می توان با استفاده از اندام های بدن را مشاهده کرد. با استفاده از اشعه ایکس برشهای عرضی از اندام های بدن تولید و روی نمایشگر کامپیوتری نشان داده می شود. پزشک با استفاده از کنتراست تصاویر ارائه شده، به وجود غده یا تومور در بافت های بدن پی می برد.

ام آر آی: این روش نیز یکی از روش های تصویربرداری در پزشکی است که به طور معمول برای تصویربرداری از بافت سخت و استخوان استفاده می شود. در این روش بر خلاف سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تصویر برداری استفاده نمیشود، بلکه از طریق اعمال میدان مغناطیسی تصویر برداری صورت می گیرد.

لذا این روش نسبت به روش قبلی خطرات کمتری  دارد. در این روش نیز تصاویر ایجاد شده از مغز، نواحی که دارای متاستاز هستند را با کنتراست متفاوت تری نسبت به بافت های نرمال نشان می دهد. برای تشخیص متاساز مغز میتوانید به یک جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات مراجعه کنید 

درمان متاستاز مغز

درمان متاستاز مغز نیز بسته به منشا و شدت آن می تواند متفاوت باشد. ولی اغلب درمان ها شامل یکی از روش های زیر است:

درمان با استفاده از داروها: این نوع دارو ها نیز خود به دودسته تقسیم می شوند مورد اول مربوط به داروهایی است که جهت کاهش علائم مانند صرع یا سردرد و سرگیجه تجویز می شود که اصطلاحا به آنها داروهای غیر شیمی درمانی می گویند. دسته دوم شامل داروهایی است که برای شیمی درمانی استفاده می شود و با استفاده  از آنها می تواند تومورهای مغزی یا سایر تومورها در بدن را بین  برد.

پرتودرمانی: در این روش با استفاده از پروتوهایی که دارای انرژی بالایی هستند متاستاز مغز را کنترل می کنند. پرتو ها با دوز مشخص و کنترل شده به  سلول های سرطانی تابانده میشود که موجب از بین رفتن آنها می شود.

جراحی: جراحی آخرین راه درمان متاستاز مغز است. این روش معمولا زمانی انجام می شود که تومور ها و متاستاز مغز بزرگ و شدید باشد و سایر روش های درمانی پاسخگو نباشند. مهارت پزشک جراح نیز برای برداشتن تومور بسیار مهم است. از اینرو انتخاب پزشک جراح در شهر های بزرگ و پیشرفته تر می تواند به روند بهبودی و درمان کامل این بیماری کمک کند. لذا انتخاب بهترین جراح تومور مغزی در تهران و یا شهرهای بزرگ دیکر که قطب پزشکی محسوب می گردند از نکات مهم در درمان و کنترل این بیماری محسوب می شود.

سخن پایانی اینکه در صورت بروز هرگونه علائم متاستاز مغزی فوری به بهترین جراح تومور مغزی تهران مراجعه کنید. مراجعه دیرهنگام به پزشک می تواند عواقب خطرناکی را به دنبال داشته باشد.